شب کوری و شناسایی روش های درمان آن
شب کوری یا Nyctalopia ، نوعی بیماری چشمی است که سبب اختلال بینایی در شب و در فضاهایی با نور ضعیف می شود که غالبا به دنبال بیماری های وراثتی و ژنتیکی و در مواردی به دنبال جهش ژنتیک ( ازدواج های فامیلی ) و یا کمبود ویتامین A رخ می دهد. این بیماری خود به تنهایی یک بیماری نیست و عموما نشانه ای از بیماری های دیگر است. از آن جا که عدم رسیدگی به موقع به این بیماری می تواند به کوری فرد بیانجامد ، توصیه می شود با ملاحظه علائم آن سریعا به کلینیک نورنگاه ، بهترین کلینیک چشم پزشکی در کرج مراجعه نمایید. لازم به ذکر است که این عارضه در هر سنی می تواند اتفاق بیفتد ، اما معمولا مبتلایان به آن در بازه سنی 10 الی 30 سال قرار دارند.
علل شب کوری
از جمله دلایلی که موجب بروز این عارضه در فرد می شود می توان به فقر رودوپسین که در پشت چشم ها قرار دارد اشاره کرد. این ماده ، به ستون های استوانه ای حساس به نور شبکیه معروف هستند. در برخی موارد که به دلیل ژنتیک نیز می تواند به وقوع بپیوندد ، می تواند موجب التهاب رنگدانه شبکیه چشم ها شود.
یکی دیگر از علل به وجود آمدن شب کوری در افراد ممکن است به علت کمبود ویتامین A باشد. به احتمال زیاد اگر شما مستعد این عارضه باشید ، این اتفاق برای شما رخ داده است که در معرض تابش نور خورشید باشید و به یکدفعه دچار تخلیه رنگدانه مواجه شوید که تمامی این ها از علل به وجود آمدن اختلال فوق به شمار می آید. ممکن است که بیماری های چشمی همچون ، آب سیاه ، التهاب های شبکیه و مشیمیه و غیره نیز زمینه ساز پدیدار شدن بیماری فوق در افراد گردد.
درمان شب کوری
از دید اکثر پزشکان ، شب کوری از جمله بیماری هایی است که در حال حاضر درمانی ندارد ، البته نباید از تلاش محققین حوزه پزشکی در راستای کشف راهی کارآمد جهت درمان این بیماری غافل بود. باید توجه داشت که هیچ راه درمانی برای افرادی که به دلیل وراثت دچار این عارضه شده اند وجود ندارد و تنها راه جهت جلوگیری از بروز این عارضه در این افراد ، مشاوره ژنتیک قبل از ازدواج خواهد بود.
افرادی که دچار بیماری شب کوری هستند ؛ می توانند جهت جلوگیری از پیشرفت این بیماری از خوراکی های حاوی ویتامین A که در مواردی از قبیل گوشت قرمز ، هویج و جگر یافت می شود به میزان بیشتری استفاده نمایند.
توجه داشته باشید برخی بیماری های چشمی ؛ نظیر بیماری ضعف چشمی نیز تقریبا علائمی مشابه علائم اختلال فوق را به دنبال دارند ، از این رو ممکن است افراد در وهله اول ، این بیماری را با دیگر اختلال چشم اشتباه بگیرند. در صورتی که در بیماری ضعف چشمی ، بینایی فرد در نور روز نیز دچار اشکال بوده و تابش نور در بینایی وی تاثیری ندارد.
علائم و نشانه های مهم شب کوری
نابینایی در شب ، به معنی وجود یک بیماری در لایه های زیرین چشم می باشد. و در مواردی که نور اطراف کم باشد ، در چشم ها اختلال دید به وجود می آید. همانطور که بیش تر بیان شد ، شب کوری می تواند باعث ندیدن موانع در شب و حتی دیده نشدن ستاره ها گردد. این بیماری می تواند یکسری نشانه را با خود به همراه داشته باشد. اعم از :
- سردرد
- چشم درد
- بروز تهوع و استفراغ
- اختلال در دید به حالت تار
- حساس شدن چشم به نور
- به وجود آمدن ایراد در دیدن اجسام دورتر
نحوه تشخیص بیماری
در مواردی که علل گفته شده در فرد به وجود بیاید بهتر است که در اولین فرصت به پزشک و متخصص چشم پزشکی در بهترین کلینیک چشم پزشکی کرج مراجعه کنید. پس از حضور در کلینیک ، دکتراز شما سوالاتی در ارتباط با نحوه دید و مشکلات مطرح می کند که پاسخ دقیق شما بسیار اهمیت دارد و به روند تشخیص سرعت می بخشد. در زیر چندین سوال را به عنوان نمونه مطرح می کنیم. عبارتند از :
- آیا عبور از مناطقی که نور کمی را دارد برای شما به سختی رخ می دهد؟
- آیا در میزان پایین روشنایی قادر به تشخیص افراد هستید ؟
- آیا حضور در نقاط تاریک در پی گذشتن از جایی پر نور به شما کوری مقطعی می دهد ؟
دقت داشته باشید جواب این سوالات ، تنها روش تشخیص شب کوری نیست. پزشک متخصص در پی مطرح کردن این پرسش ها ، برای شما انواع روش های درمانی را توصیه می کند که به نسبت شرایط شما قابل انجام میباشد. عبارتند از :
- تست بینایی سنجی رنگ
- رفرکشن جهت ارزیابی عینک یا لنز
- معاینه و بررسی شبکیه چشم
- معاینه اسلیت لمپ جهت بررسی قرنیه ، عنبیه و غیره
پیشگیری از شب کوری
شب کوری جزو بیماری های ارثی و ژنتیکی است و نمی توان از بروز آن جلوگیری کرد ، ولی می توان با انجام برخی اقدامات شرایط را کنترل کرد. برخی از این کارها عبارتند از:
- ویزیت و معاینه مرتب چشم ها توسط چشم پزشک
- مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین
- انجام ورزش روزانه و مرتب (ورزش بخاطر کنترل فشار خون و گلوکز خطر ابتلا به سایر بیماری های چشمی را کم می کند)
- استفاده از عینک آفتابی و محافظت از چشم ها هنگام مواجهه با نور خورشید
رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری یا درمان شب کوری
همان طور که گفتیم کمبود ویتامین A یکی از علل اصلی ابتلا به بیماری نا بینایی در شب می باشد. از این رو ، پزشک پیشنهاد می کند که به تغییر رژیم غذایی تان بپردازید ؛ به طوری که در آن موادی غذایی حاوی ویتامین آ را بیشتر مصرف کنید. از این رو منابع حاوی ویتامین آ شامل :
- تخم مرغ
- شیرهای غنی شده
- سبزیجات و میوه های زرد ، قرمز و نارنجی رنگ مانند طالبی ، هویج و انبه که برای سلامت بیمار بسیار مفید می باشند.
- روغن کبد ماهی
- سبزیجاتی که دارای برگ های سبز تیره و پهن هستند.
این روش‌های طبیعی ، برای سلامتی چشم بیماران بسیار موثر می باشد. اگر شخصی در شرایط خاص باشد و از مواد غذایی استفاده نکند. در جذب مسیرهای گوارشی اختلال ایجاد شده ، در صورتی که اگر شخصی بستری باشد و نتواند غذا دریافت کند بهتر است از مکمل‌های غذایی کمک بگیرد.
عمل لیزیک و جراحی چشم
در موارد شدید تر نیز ممکن است جراحی چشم به تجویز پزشک ضروری باشد. لیزیک نیز یکی از این جراحی هایی است که شکل قرنیه در آن برای بهبود بینایی فرد تغییر می کند. البته لازم به ذکر است که در برخی از موارد ، این عارضه قابل درمان نمی باشد. اگر چه می توان گفت بعضی از خدمات درمانی و دستگاه های چشم ، تا حد بسیار کمی قادر به ایجاد نشانه ها و بهبود کیفیت زندگی برای بیمار می باشد.
ارتباط خشکی چشم و شب کوری
گزروفتالمی یا Xerophthalmia یک وضعیت پزشکی است که به خشکی شدید چشم و آسیب به ساختار آن مربوط می شود . این وضعیت معمولاً ناشی از کمبود ویتامین A است . ویتامین A نقش بسیار مهمی در سلامت چشم دارد که بدون آن ، ساختار چشم نظیر شبکیه و قرنیه ممکن است به خوبی کار نکنند.
به طور کلی ارتباط گزروفتالمی با شب کوری به این دلیل است که کمبود ویتامین A می تواند به تضعیف شبکیه و آسیب به سلول های عصبی آن منجر شود . شبکیه به عنوان لایه حساسی از بافت در عمق چشم ، مسئول تبدیل نور به سیگنال های عصبی است که به مغز ارسال می شوند . کمبود این ویتامین می تواند منجر به آسیب شبکیه شده و در نهایت به شب کوری منجر گردد . اگرچه گزروفتالمی در مراحل اولیه خود ممکن است علائم خفیفی داشته باشد ؛ اما به مرور زمان می تواند به تشدید خشکی چشم ، التهاب و تغییرات در قرنیه منجر شود.
در نتیجه باید بدانید که ویتامین A به عنوان یک ماده مغذی اساسی برای سلامت چشم بسیار حیاتی است و کمبود آن می تواند به شب کوری و بیماری های چشمی جدی دیگر منجر شود.
استفاده از لنز تماسی یا عینک برای درمان شب کوری
اصلاح بینایی با استفاده از عینک یا لنزهای تماسی می تواند منجر به بهبود بینایی و کاهش مشکلات بصری شود . به عنوان مثال در مواردی که شما مشکلات بینایی مانند کراتوکونوس ، میوپی ، هایپرمتروپی یا میوپی استیگماتیسم دارید ، استفاده از عینک یا لنزهای تماسی می تواند باعث بهبود بینایی شود و کاهش احتمال ایجاد شب کوری شود.
همچنین در برخی موارد ، استفاده از لنزهای تماسی شبانه می تواند کمک کننده باشد . این لنز ها معمولاً برای افرادی که در نور کم دچار مشکل در دید می شوند ، طراحی شده اند و می توانند باعث افزایش نور و بهبود بینایی در نواحی تاریک شوند.
در هر صورت ، مهم است که قبل از استفاده از هر گونه روش اصلاح بینایی ، با یک چشم پزشک مشورت کنید تا از ایشان روش مناسبی برای درمان شب کوری دریافت کنید . او می تواند شما را راهنمایی کند که آیا استفاده از عینک یا لنزهای تماسی برای شما مناسب است یا خیر .
مراقبت های لازم در افراد مبتلا به شب کوری
اگر به این بیماری مبتلا هستید ، برای محافظت از خود ، بایستی برخی نکات مهم را رعایت کنید. بعنوان مثال ، تا زمانیکه علت اصلی بیماری شب کوری در شما مشخص شود ، دست از رانندگی بکشید یا اگر نمی توانید آن را متوقف کنید ، حداقل در روز اقدام به رانندگی کنید که دید کافی و خوبی دارید. در صورتیکه مجبور شدید در شب به جایی بروید ، حتماً از یک آشنا درخواست کنید رانندگی کند و شما را به مقصد برساند یا می توانید از وسایل نقلیه استفاده نمایید.
سوالات متداول
-
ارتباط شب کوری و نور کم در چیست؟
چشم ها بطور طبیعی خود را مدام با شرایط و نور محیط تطبیق می دهند. در فضاهای کم نور ، مردمک های چشم گشادتر می شوند ، تا نور بیشتری را جذب کنند. شبکیه که در پشت چشم قرار دارد ، نور را دریافت می کند. شبکیه متشکل از سلول های مخروطی و میله ای است ، سلول های مخروطی وظیفه شناسایی رنگ ها را دارند و سلول های میله ای منجر به دید در تاریکی می شوند. زمانیکه سلول های میله ای درست عمل نکنند ، توانایی دید در تاریکی و شب کاهش می یابد.
-
عوارض مصرف بیش از حد ویتامین A چیست ؟
از معدود ویتامین هایی که افراط در مصرف بیش از حد آن ، به عوارض شدیدی دچار می شوند ویتامین آ است. علائم مسمومیت آن با سردردهای شدید ، کاهش اشتها ، پوست خشک ، بزرگی کبد و پوسته شدن پوست آغاز می شود در صورتی که مصرف متعادل آن موجب بهبودی می شود.
